تماس با وسایلی چون شانه، کلاه، لباس و ملحفه انتقال می یابد . بیماری با دیدن شپش یا تخم آن، تشخیص داده می شود .

بیولوژی و چرخه زندگی شپش

شپش، انگل اجباری انسانی است که بدون میزبان نهایتا ده روز (بالغین) تا سه هفته (تخم های بارور) زنده می ماند . میزان واقعی بقای شپش ممکن است از این هم کمتر باشد . شپش ها به اکتوپارازیت نیز موسوم هستند، چرا که آن ها در خارج از بدن زندگی می کنند و نه داخل آن با توجه به این که دارای شش پا می باشند، در گروه حشرات طبقه بندی می شوند . انسان ها توسط سه نوع شپش آلوده می شوند: شپش انسانی گونه کاپیتیس (شپش سر)، شپش انسانی گونه کورپوریس (شپش تنه) و pthirus pubis (شپش عانه ای یا خرچنگی) . این سه گونه، مشخصات آناتومیک یکسانی دارند . شپش ها حشراتی کوچک (کمتر از دو میلیمتر)، مسطح و بدون بال بوده، سه جفت پا در قسمت قدامی بدن دارند که بلافاصله به دنبال سر قرار گرفته است .
پاها به چنگال های تیزی منتهی می شوند که به منظور تغذیه، سازمان یافته اند و این امکان را به حشره می دهند که به کمک آنها به اشیاء چسبیده و محکم روی لباس و مو قرار بگیرند . شپش تنه بزرگترین آن ها است و از لحاط ساختمان بدن به شپش سر شباهت دارد . شپش خرچنگی با بدنی کوتاه و بیضی و چنگکهایی برجسته، که به خرچنگ های دریایی می ماند، کوچکترین آنهاست. شپش ها از طریق سوراخ کردن پوست به وسیله چنگک ها و وارد کردن بزاق تحریک کننده خود به پوست و مکیدن خون؛ تقریبا روزی پنج بار اقدام به تغذیه می نمایند . آن ها برخلاف کنه بعد از خوردن متورم نمی شوند ولی به علت مصرف خون به رنگ زنگار (rust) در می ـیند . رنگ آن ها از مشخصاتی است که شناسایی آنها را مقدور می نماید . می توان مدفوع شپش را روی پوست به شکل نقطه ای زنگاری رنگ مشاهده کرد . بزاق و احتمالا مواد مدفوعی، قادر به ایجاد التهاب و واکنش ازدیاد حساسیت هستند . شپش ها موجوداتی فعال بوده، حرکت سریعی دارند؛ این موضوع سهولت انتقال آن را توجیه می کند . چرخه ی زندگی آنها از تخم تا تخم (گذاری) حدودا یک ماه به طول می انجامد . شپش ماده هر روز به طور تقریبی شش تخم (رشک یا nit) می گذارند . شپش ماده داخل تخم رشد کرده، طی هشت الی ده روز از تخم خارج شده، تقریبا در عرض هجده روز به بلوغ می رسد . تخمها قطری حدود 8/0 میلی متر دارند و برای کسب حرارت لازم جهت رشد، به سختی به قاعده ساقه مو در مجاورت پوست می چسبند . جدا کردن تخم ها از ساقه ی مو، کار دشواری است .

تشخیص بیماری شپش

هنگامی که بیمار از خارش موضعی و بدون وجود بثورات واضح شکایت دارد، باید به شپش مضنون شد . در کسانی که موها را به دقت مورد بررسی قرار می دهند، شپش اسکالپ و عانه را خواهند دید . ولی شپش با یک معاینه عجولانه دیده نمی شود . شپش و تخم های آن به راحتی زیر میکروسکوپ آشکار می گردند . تخم های زنده خاصیت فلوئورسانس دارند و به راحتی با آزمایش نورودد، نمایان می شوند . این روش، خصوصا برای بررسی سریع جمعیت وسیعی از اطفال مفید است . تخم هایی که حاوی شپش هستند فلوئورسانس سفید و تخم های خالی، فلوئورسانس خاکستری دارند .

درمان شپش

شپش عانه، تنه و سر : لیندان، پیرترین های تقویت شده، پرمترین در درمان شپش موثر می باشند . درمان شپش باید در عرض هفت الی ده روز تکرار شود . مصرف پرمترین در درمان شپش سر مورد تایید قرار گرفته است . برای درمان شپش سر بهتر است به متخصص پوست و مو مراجعه نمایید تا از پیشرفت بیماری و انتقال آن پیشگیری نمایید .

روش جدا نمودن تخم های شپش

تمام فرآورده های دارویی مذکور شپش ها را از بین می برند ولی براساس مطالعاتی چند، ممکن است تعدادی تخم باقی بماند . بنابراین شپش ها می توانند در کودکی که آلوده تخم شپش است، از تخم خارج شده و منتقل شوند . حتی تخم های مرده تا هنگامی که زدوده نشده اند به موها متصل می مانند . به نظر می رسد فرآوردهای به نام Step 2 Creme Rinse که حاوی اسید فرمیک است، باعث شل شدن باند کیتینی متصل کننده ی تخمها به مو می شود . این کرم پس از آب کشیدن شامپوی ضد شپش، روی موهای خیس استعمال می شود . کرم پاک کننده باید به مدت ده دقیقه روی موها بماند . باید موها را آب کشیده، خشک کرده، سپس با شانه فلزی مخصوص زدودن تخم شپش که همراه با این دارو عرضه می شود، شانه کرد . شانه های فلزی در این موارد موثر هستند و می توان آنها را جداگانه تهیه کرد . باید جهت جلوگیری از آلودگی مجدد حتی المقدور تعداد تخم های بیشتری را از مو جدا کرد در بیمارانی که صدها تخم شپش دارند، می توان موها را از ته تراشید .

منبع: سایت دکتر سارا لطفی، متخصص پوست، مو و زیبایی